Egunkaria-ko auzi ekonomikoa luzatu daitekeelako kezka du Joxe Mari Sors auzipetuak (Errenteria, Gipuzkoa, 1951). Enpresaria da, eta auzia ondo ezagutzen du.
Enpresa arrunt batek bezala jokatu zuen Egunkaria-k zerga eta diru laguntzei dagokienez?
Bai. EAEko kasuan behintzat, euskara hizkuntza gutxitua delako ematen dizkiete enpresei diru laguntza publikoak, enpresak etekinak dituen edo ez begiratu gabe. Egunkaria-k etekin batzuk izan zituen, baina laguntzak ez balitu, kiebra joko zukeen. Gainera, Egunkaria-ri ezin zion Jaurlaritzak nahi adina diru eman, legez ehuneko horrenbesteko muga bat baitago. Egunkaria-k muga horrekin iraun zuen, garbi beti, eta urtetik urtera ditu iturri propio handiagoak zituen. Hori batetik. Bestetik, enpresa batean arduradunek bere entitatearen alde egin behar dute, onurak ateratzeko. Iruzurrik egiteke, BEZa eta zerga sistema interpretatu egin behar ditu, interpretatzeko modukoak baitira. Egunkaria-k hori egiten zuen, beste edozein enpresak bezala, eta diru kontuak aurkezten zituen bere akziodunen batzarrean, baita Gipuzkoako Ogasunean ere —Gipuzkoan zuen egoitza—. Ondoren, Egunkaria-ren datuak aztertu zituen Ogasunak, eta han deliturik ez zegoela esan zuen.
Fiskaltzak zergatik ez du hori aintzat hartzen?
Guardia Zibilak-eta pentsatzen dute euskara babestu behar bada instituzioek babestu behar dutela, euskarako proiektuek publikoak izan behar dutela, eta izaera juridikoz publikoa ez den proiekturik baldin badago, Guardia Zibilak dio egitasmo hori ETArena dela. Euskal industria kultural ez-publikoa kriminalizatzeko egiten du. Fiskalaren helegiteak Guardia Zibilaren teoria hori jasotzen du. Badirudi Guardia Zibilak idatzi diola helegitea.
Orain ezin dute ETArekin lotu Egunkaria, 2010eko absoluzio epaiagatik.
Baina euskalgintzako enpresen aurka segitzeko interesa dute, eta horri forma bat eman diote orain. Lehen ETArekin nahasten zuten Egunkaria. Orain bestelako hitzak erabiltzen dituzte; enpresa sarea, adibidez. Egunkaria-k edozein enpresa taldek bezala jokatu zuen, barnean zenbait enpresa izanda -banaketakoa, editorea…—, eta gero enpresen arteko kontsolidazioak merkatu prezioetan oinarrituta egiten zituen, garbi. Fiskalak-eta diote kontabilitate hirukoitza-eta zituela, susmoa zabaldu nahian. Azken batean, Guardia Zibilaren teoria da: dirua dago, ETAk dirua du, diru mugimendu bat egon dela justifikatzeko enpresa bat aurkituko dugu, eta, ahal bada, enpresa hori euskal kulturakoa izan dadila. Egunkaria hautatu zuten. Baina hau guztia orokorragoa da.
Zergatik?
Hemen, azkenean, EAEko automomia zalantzan jartzen ari da fiskaltza. Diru laguntzen eskumena Jaurlaritzak du; Jaurlaritzak esan zuen guztia legez egin zela, baina fiskaltzak hori ukatu egiten du, eta epaiketa egin nahi du. Beraz, orain honela gaude: frogatu zen ETA eta Egunkaria-ren artean harremanik ez zegoela, Jaurlaritzaren eta Gipuzkoako Ogasunaren aldetik frogatu zen Egunkaria-k iruzurrik ez zuela egin, Donostiako Zigor Auzitegiko epaileak auzi ekonomikoa itxi egin zuen, baina fiskalak guztia baldintzatu du, helegitearekin auzia epaiketara bidean jarrita.