«Pozik egindakoarekin, gutxiegi egiten genuela uste genuen». Herri batzordeen ordezkaritza batek ireki zuen igandeko (apirilak 25) Egunkaria-ren eskertza Bilboko jaialdia Euskaldunan, txalaparta doinuen ostean. Agus Perezek Bilboko batzordearen izenean hitz egin zuen, eta hitz horiekin amaitu zuen hizketaldia. Herrialde Katalanetako (argazkian) eta Espainiako batzordeetako ordezkariak ere mintzatu ziren.
2003ko otsailaren 20an, itxieraren berri izatearekin batera ehunka herritan hasi ziren batzordeak sortzen. Itxiera salatu eta atxilotuak aska zitzaten eskatzeko lehenik, euskarazko beste egunkari bat plazan jartzeko gero. Eta epaiketa egingo zela jakitean, auzipetuei babesa eskaintzeko eta absoluzioa eskatzeko azkenik. Eskertza ekitaldian euren lekua behar zuten, eta Bilboko batzordearen izenean aletutakoa beste batzorde askoren ispilu izan zen.
Ezinaren eta ilusioaren artean mugitu ziren batzordean. Zerbait egin behar zela pentsatu, eta Bilboko hainbat auzotako batzordeak laster hasi ziren elkarlanean, Santutxu, Errekalde, Deustu: «Bilboko kaleetako barandak Egunkaria libre! zioten pankartez josi genituen, bonuak eta elastikoak saldu genituen, kantujira egin genuen». Guztia, «erail eta iraindu» zutenari erantzuna emateko egin zutela esan zuen Agus Perezek igandean, batzordeen izenean Euskalduna jauregian hitza hartu zuenean.
Eraginaren itzal luzea
Itxierak eragin handia izan zuen Zarautzen ere (Gipuzkoa). Are gehiago 80ko hamarkada amaieran, euskarazko egunkaria sortzeko Egunkaria Sortzen-en ibilitako jende ugari zegoelako Zarautzen. Eta euskarazko egunkari baten proiektuan sinesten zutelako, hutsetik, herritarrek jarritako diruarekin sortutakoa bat-batean nola birrindu zuten ikusteak erantzutera eta antolatzera eraman zuen jendea. «Kolpe handia izan zen itxiera» Paloma Gabirondo Zarauzko herri batzordeko kidearen esanetan. Itxiera salatzeko eta euskarazko beste kazeta bat kalean jartzeko buru-belarri egin zuten lan batzordean. Hura lortu zela ikusita, pozik geratu ziren batzordean egindako lanarekin. Auziak egingo zuen bidearen zain geratu ziren gero.
Epaiketa egingo zela jakitean ez zuten dudarik egin berriro antolatzeko eta ahal zen heinean laguntzeko. Absoluzioa «lasaigarria, merezi zutena» izan dela uste du Gabirondok. Baina kezkak badirau. Auzi ekonomikoak zein bide egingo duen ikusi behar dela dio.
Herrialde Katalanak: esker onen trukea
Eskerrak jaso beharrean eman egin behar lituzkeela esan zuen David Fernandez Egunkaria-ren Aldeko Kataluniako batzordeko kideak (argazkian), Euskaldunan hitza hartu zuenean. «Irakasgaia zuek eman diguzue. Erakutsi diguzue historia egin daitekeela inkisizioarekin. Salbuespenezko logikak garai daitezkeela erakutsi diguzue. Eskerrik asko gerra bat irabazi izanagatik». Katalanez egin zuen ia jardun osoa, baina haren mezuak ez ziren ustekabean pasatu. Itxierako unea izan zuen gogoan. Angel Acebes orduko Espainiako Barne ministroaren hitzak gogorarazi zituen, euskal kulturaren mesedetan egindako operazioa izan zela esan baitzuen itxieraren egunean.
Egunkaria auzia Kataluniako kontzientzia kolektiboan sartu dela uste du. 2003ko testuingurua du gogoan. Katalunian PPren gobernuaren babesarekin abiatu zuten Iraken aurkako gerrak erantzun zabala izan zuen han. Eta Euskal Herriari zegokionez, 1998an, Egin egunkariaren itxiera oso gogoan zuten. Eskubide zibil eta politikoen urratzeak gora zihoazela ikusita, eta hizkuntz eskubideen aurka ere nola egiten ari ziren ikusita, Egunkaria-ren itxierak Katalunian shock-a eragin zuela uste du. Hargatik Kataluniako Parlamentuaren %85ak, eta hedabide eta sindikatu gehienek salatu zuten itxiera. Baina horiek ez ziren bakarrik etorri. Batzordeak egin zuen lan eskergari esker baizik. Horregatik, bai Kataluniako bai Espainian sortutako batzordeek harrera berezia jaso zuten Euskaldunan. Txalo zaparrada beroa jaso zuten batzuek zein besteek.
Espainia: «Zer axola zaizue?»
Espainian hainbat tokitan sortu ziren batzordeetan zailago izan dute bidea. Epaiketa salatzeko elkarretaratze bat egitea debekatu zieten Madrilgo batzordeari, eta fiskalak honakoa esaten zien: «Zuei zer axola zaizue han gertatzen dena?», gogora ekarri zuen Pedro Casasek, batzordeko kideak. Eskubide urraketa horiek ematen diren lekuan emanda ere salatu beharrekoak direla iritzita, aurrera egin zuten protestarekin. «Madril ez da bakarrik Auzitegi nazionala eta torturak», gaineratu zuen. Valladolideko batzordeko Fernando Valiñok beste eragozpen bat ikusi du auziaren berri emateko orduan: «Desinformazioa garaitzea da zailena». Eta Euskal Herriari dagokionez, handia dela iritzi dio. Baina ziur da absoluzioak horretan ere lagunduko duela. Natxo Escortu Aragoiko batzordekoa ere bat dator. «Euskal Herriaz hitz egiteko, gertatzen diren eskubide zibil eta politikoen urratzeak salatzeko eta beldurraren kultura garaitzeko bultzada da epaia».